Stworki ze śląskich legend i podań: utopce, meluzyny, połednice... FOTO

Stworki ze śląskich legend i podań? Najbardziej znany jest oczywiście Skarbnik, ale były i inne: meluzyny, połednice, skrzotki, jaroszki...

Meluzyny to śląskie duszki wiatru. Mieszkały w kominach i piecach. Ludzie wierzyli, że to dusze w czyśccu cierpiące i kiedy dawały się słyszeć świsty w kominie, modlili się za nie[

- opowiadał Wiktor Nyga podczas wakacyjnych zajęć dla dzieci w Muzeum Miejskim w Tychach.

Połednicami straszono dzieci, które chciały się bawić na polach, niszcząc zasiewy. Były to straszne postaci, które ukazywały się w południe.

Skrzotki (śląskie skrzatki) były domowymi duszkami, jaroszki - leśnymi. Jaroszki - coś na kształt elfów - były dobrymi duszkami, które pomagały tym, którzy nocą zgubili się w lesie.

Najbardziej znanym stworkiem ze śląskich legend i podań, prócz Skarbnika, był utoplec. Zielonowłosa, zielonoskóra postać z fajką, z rybimi świecącymi oczami, z błonami między palcami, z jedną nogą zakończoną kopytem. Mieszkaniec stawów, bagien i innych mokradeł. Kiedy było słychać bulgotanie wody, ludzie mówili, że utoplec wodę na kawę sobie gotuje.

Potrafił się zamienić w jajko, kaczkę, dziecko taplające się w wodzie. Lubił psoty, lubił kogoś wciągnąć do wody, ale z drugiej strony podania głoszą, że bywał i ... chrzestnym niektórych dzieci. W gruncie rzeczy nie był zły. Ale nie należało go rozgniewać, a to mogło się stać, gdy ktoś naplułby do wody lub klął przy stawie.

Dzieci usłyszały także o lotawcach, nocnicach i świetlu. Lotawcami ludzie na Śląsku nazywali spadające gwiazdy, które przed wylądowaniem na ziemi miały się zamieniać w pięknego młodzieńca.
Nocnice to były błądzące po polach niebieskawe ogniki, ktore ukazywały się nocami po dzwonach wieczornych i dokuczały tym, co nie uklęknęli na Anioł Pański.

Jak taki ktoś nie zszedł z pola przed wieczorem, potrafiły go przez całą noc wodzić po polach, aż do rana

- opowiadał Wiktor Nyga.

I bylo jeszcze świetle - dobry duch, którego wystarczyło nocą w myślach przywołać, by oświetlił na przykład drogę.

Wiktor Nyga jest synem Romana Nygi, artysty, który wychował się wśród bajań ciotek o różnych duszkach i innych śląskich straszkach. Słuchając, wyobrażał je sobie na podstawie dokładnych opisów, jakie ciotki w swoich opowiadaniach przekazywały. I jako artysta zrobił portrety stworków z tych śląskich legend i podań, których tyle się nasłuchał.
Roman Nyga jest auorem ilustracji do książki "Stworoki śląskie" oraz obrazów, które dzieci oglądały podczas zajęć. Jest też twórcą utoplców na bieruńskim rynku.