Prawidła grzeczności

"Za dobry ton w domu jesteś w pierwszym rzędzie odpowiedzialna jako żona. Nie rób mu nigdy scen, miej zawsze dla niego czas." Takie porady małżeńskie odnajdziemy w poradniku Piotra Palińskiego pt. "Prawidła grzeczności i przyzwoitości dla wszystkich stanów, a mianowicie dla kochanego ludu polskiego", który został wydany w Poznaniu w 1887 roku. Zobaczcie, które porady zestarzały się z wdziękiem... a które niespecjalnie dobrze.

Historia to nie tylko czyny, ale też słowa, które niejednokrotnie potrafią zmienić rzeczywistość. Wiedzą o tym najlepiej politycy, działacze i aktywiści, którzy dzięki swoim publicznym wystąpieniom wpływali na losy tego świata. Ich słowa stawały się inspiracją, poruszając serca i umysły, prowokując do działania i wpływając na realne zmiany. O ich mocy najlepiej świadczy fakt, że pamiętamy je po dziś dzień. Oto wypowiedzi, które zmieniły bieg historii oraz świat, w którym żyjemy.

W Polsce Ludowej krążyło żartobliwe powiedzenie "Vistula wykosi, wymłóci, chłopa przewróci". Chodziło o popularny wówczas trunek, ale hasło nawiązywało też do królowej wsi i pól - popularnego w latach 60. kombajnu. Szczytem rolniczych marzeń, w PRL-u, był również legendarny Bizon. Zobacz galerię maszyn rolniczych, które zrewolucjonizowały pracę rolników. Fotografie pochodzą z zasobów Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Czy pamiętacie waszego pierwszego psa? Czy był to wesoły bokser czy inteligentny owczarek niemiecki? Kapryśny jamnik czy bystry pudelek? A może wszechstronny i wszędobylski kundelek? Rasy psów, jak wszystko na tym świecie, podlegają rozmaitym modom. Podobnie jest z psami - w latach 60. i 70. próżno było szukać corgi czy golden retrieverów. A jakie rasy królowały w parkach i na podwórkach? Przejdź do galerii, aby zobaczyć najpopularniejsze rasy psów w PRL. Jakiej rasy według was brakuje?

Słowiańszczyzna pełna była legend o przerażających demonach - nie inaczej było też w Polsce. Znakomita większość pochodziła jeszcze z pradawnych wierzeń pogańskich, na które następnie nałożyło się chrześcijaństwo. Demon mógł być osobą powracającą z zaświatów lub stworzeniem związanym z siłami natury. Słowiańskie strachy były złośliwe i kapryśne. Niektóre mogły pomagać w codziennych obowiązkach i przynosić dostatek, ale najlepiej było ich unikać. Niektóre wierzenia, jak zabezpieczyć się przed demonami, przetrwały do dzisiaj. Najlepszym przykładem jest czerwona wstążeczka, którą do dzisiaj wiele osób zawiązuje na wózkach dziecięcych. Przed czym chroniła?

Jak Polacy zapisali się w przemyśle filmowym? Kto jest polskim Leonardem da Vinci? Który prezydent planował krótką karierę zamachowca-terrorysty? W ilu branżach pracował Władysław Reymont? Kto był polskim teoretykiem telewizji? Kim była XIX-wieczna Magda Gessler? Koleje życia każdej z tych osób aż się proszą o własny film lub serial! Tych faktów nie wyczytasz w podręcznikach!

Każdy wynalazek posuwa nas, jako cywilizację, do przodu. Niektóre z odkryć były na tyle przełomowe, że zrewolucjonizowały świat, wpływając na następne pokolenia aż po dziś dzień. Nie wszystkie w pozytywny sposób. Zobacz w galerii 10 najważniejszych wynalazków w historii ludzkości. Bez nich teraźniejszość wyglądałaby zupełnie inaczej.

Nie tylko Irena Kwiatkowska była "kobietą pracującą, która żadnej pracy się nie boi". Praca kobiet była w PRL zjawiskiem powszechnym. Większość pań pracowała na dwa etaty - w zakładzie pracy i w domu. Emancypacja niestety dotyczyła wtedy wyłącznie życia zawodowego - podział obowiązków domowych w wielu rodzinach był uznawany za fanaberię. A jak wyglądała praca kobiet w tym okresie? Przygotowaliśmy dla was zestawienie archiwalnych zdjęć z Narodowego Archiwum Cyfrowego.

Sądy administracyjne w różnych polskich miastach zaczęły masowo uchylać kary finansowe nakładane przez sanepid za nieprzestrzeganie rządowych obostrzeń związanych z koronawirusem. W Wielkopolsce od początku pandemii nałożono dokładnie 239 kar, ale na razie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego wpłynęła zaledwie jedna skarga na nałożoną karę. Tymczasem ekspert w zakresie prawa administracyjnego opowiada, że przy obecnej linii orzeczniczej jest duża szansa, że obywatel wygra z sanepidem w sądzie, jeśli otrzymał karę np. za otwarcie lokalu gastronomicznego.

Zakopane pod ziemią czy spoczywające na dnie oceanu - losy zaginionych skarbów pobudzają wyobraźnię nie tylko profesjonalnych poszukiwaczy, ale także ludzi liczących na szybkie wzbogacenie się. Przedmioty, statki, czy całe miasta, o których mowa, dziś byłyby warte nawet miliardy dolarów. Nieustannie znajdują się śmiałkowie, którzy próbują dotrzeć do zaginionego dziedzictwa - jednak, póki co, bezskutecznie. Zobaczcie największe skarby w historii ludzkości, które wciąż czekają na odkrycie.

Bogdan Hutten-Czapski to postać, którą jest niezwykle trudno zaszufladkować. Do jego pałacu w Smogulcu pod Gołańczą (woj. wielkopolskie) przyjeżdżały najważniejsze osoby w Polsce.

Początki motoryzacji w Polsce sięgają jeszcze XIX wieku, kiedy to założono pierwsze przedsiębiorstwo produkcyjne. Od tego czasu rynek samochodowy systematycznie się rozwijał, choć na tle reszty świata przez długi okres wypadaliśmy raczej słabo. Jakie modele i w jakiej liczbie jeździły po polskich drogach w dwudziestoleciu międzywojennym i PRL-u? Zobaczcie archiwalne fotografie.

Wigilia i Boże Narodzenie powinno być czasem pokoju i spokojnej refleksji. Okazuje się jednak, że to właśnie w te dni miało miejsce wiele doniosłych (i przerażających) wydarzeń historycznych. To w Boże Narodzenie 1066 roku Wilhelm Zdobywca został koronowany na króla Anglii, Jerzy Waszyngton przekroczył rzekę Delaware, zmarł Charlie Chaplin. A jakie jeszcze wydarzenia miały miejsce w te dni?

Jak niegdyś wyglądały przygotowania do świąt i zakupy? Na zdjęciach z Narodowego Archiwum Cyfrowego widać, jak mieszkańcy kraju spieszą się, by zdążyć na czas z przygotowaniem świąt. Jeszcze przed II wojną w sklepach i na targach można było przebierać w towarach, później w czasach PRL-u różnie z tym bywało, czasem na półkach sklepowych nie było prawie nic, a święta i tak się jakoś udawały. Kliknij w "zobacz galerię".

Jak nasi prapradziadkowie wyobrażali sobie życie w XXI wieku? Niektóre z przepowiedni sprawdziły się w stu procentach, inne były kompletnie chybione.

Mikołajki to zwyczaj mający bardzo długą tradycję. Już w średniowieczu dzieci dostawały prezenty od osób przebranych za świętego Mikołaja. Co więcej, jeszcze w XIX wieku był to na ziemiach polskich dzień wolny od pracy! Niektóre z atrybutów świętego Mikołaja również mają długą historię - długa, siwa broda i czerwona szata znane były już w XV wieku. Wtedy oczywiście święty Mikołaj miał jeszcze atrybuty biskupie - szatę oraz mitrę i pastorał. W baśniową postać zaczął powoli przekształcać się na przełomie XIX i XX wieku. A jak wyglądały polskie mikołajki przed laty? Zobacz w naszej galerii!

Najstarsze zdjęcia Polski z lotu ptaka oferowane przez aplikację Google Earth pochodzą z 1935 roku i ukazują Warszawę. Widać na nich dokładnie międzywojenne ulice, Zamek Królewski i inne zabytki, które zostały zmiecione z powierzchni ziemi przez II Wojnę Światową. Obraz miasta z 1945 roku prezentuje jego opłakany stan. Poza stolicą w latach 40. wykonano zdjęcia lotnicze jeszcze dwóch innych polskich miast. Jak wyglądały ponad 70 lat temu? Porównaj zdjęcia archiwalne ze współczesnymi.

Narzekasz, że masz zdrętwiałą twarz po znieczuleniu u dentysty? Masz siniaka w miejscu wykonania zastrzyku? Lekarz znowu zapisał ci antybiotyk? Uważaj się za szczęściarza! O tych metodach leczenia kiedyś można było tylko pomarzyć. A jakie zabiegi stosowano? Kliknij, ale ostrzegamy - to nie jest materiał dla wrażliwych osób.

Każdy z Was słyszał pewnie o Atlantydzie - mitycznej krainie, miejscu rozkwitu cywilizacji ludzkiej, tragicznie zniszczonej przez trzęsienia ziemi i pochłoniętej przez fale oceanu. Choć ruin miasta, opisywanego już przez Platona, nikt nigdy nie odnalazł, okazuje się, że podobnych miejsc jest na świecie więcej. Na skutek kataklizmów dziś znajdują się głęboko pod wodą, ściągając nurków i archeologów z całego świata. Oto zdjęcia niezwykłych, podwodnych miast. Mury niektórych ponownie ujrzały światło dzienne!

Czy jarmarki i festyny były faktycznie takie kolorowe? Przygotowaliśmy dla was kolekcję fotografii ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego. Możecie na nich zobaczyć, jak bawiono się podczas festynów ludowych i w wesołych miasteczkach. Czy faktycznie czujemy nostalgię do tych imprez? A może rozczulają lub bawią nas przaśnością? Oceńcie sami!

Odzyskanie przez Polskę Niepodległości w 1918 roku oznaczało gwałtowny rozwój wielu dziedzin, w tym turystyki. Po 123 latach zaborów nie tylko zaczęto podróżować, ale i rozbudowywać infrastrukturę turystyczną. W okresie międzywojennym niezwykle spopularyzował się wypoczynek, w związku z czym powstawały uzdrowiska, hotele, a także odradzały się organizacje turystyczne. Jak 100 lat temu wyglądały miejsca, które wciąż chętnie odwiedzamy?

Nie mieliśmy ich dużo, ale każda była z nich ukochana i wymarzona. Czy mieliście podobne zabawki w domu? Za którymi tęsknicie najbardziej?